Doedd dim dwr
yn rhedeg yn llawer iawn o gartrefi Cymru (yn enwedig yn y wlad)
tan wedi’r Ail Ryfel Byd, a hyd yn oed tan ddechrau’r
chwedegau. Golygai hynny fod yn rhaid cario dwr o bistyll, ffynnon
neu bwmp yn y pentre er mwyn sicrhau digon o ddwr i olchi dillad,
i lanhau’r ty, i ymolch y corff a’r gwallt ac i olchi
llestri a choginio.
Yn wir yr oedd cario dwr yn llafurwaith caled, ac yn aml gwaith
un o ferched y teulu fyddai nôl y dwr cyn neu ar ôl
yr ysgol. Byddent yn casglu dwr glaw mewn casgenni ac roedd hwn
yn ddigon glân ar gyfer golchi dillad ond nid i’w
yfed nac i goginio. Doedd dim bathrwm, bath na chawod yn y rhan
fwyaf o dai ychwaith ac felly unwaith yr wythnos, ar nos Sadwrn
ar gyfer y Sul, gan amla, y byddai plant yn cael bath a golchi’u
gwallt.
Mae’r
llun hwn yn dangos gwraig yn cario dwr yn ardal Hendy-gwyn, Sir
Gaerfyrddin tua 1920.
Disgrifia
Megan Roberts o Lanrhaeadr-ym-Mochnant, Powys, ei bywyd yn blentyn
tua 1938. Roedd ei rhieni yn berchen siop ac felly roedd ganddynt
dy mawr o frics coch a gafodd ei adeiladu gan ei thad a’i
thaid. Eto, er bod bathrwm yn y ty, doedd dim dwr poeth na thy
bach ganddyn nhw. Doedd dim trydan yn ei chartref tan 1956.
